यूरोलॉजी: क्या है और कब ज़रूरी है? (Urology: What is Urology and When it’s needed) जब हमें त्वचा की कोई बीमारी होती है तो हम त्वचा रोग तज्ञ के पास जाते है। आंखों की बीमारी के लिए आंखों के डॉक्टर होते है। ठीक इस तरह मूत्र प्रणाली से जुड़े बीमारी के लिए यूरोलॉजिस्ट होते हैं।  यूरोलॉजी का अर्थ और इसके क्षेत्र यूरोलॉजी  एक ऐसी शाखा है जो पुरुष और महिला मूत्र प्रणाली के स्थितियों की जाँच करती है। पुराने जमाने में मरीज के किसी बीमारी का पता लगाने हेतु मूत्र परीक्षण कर डॉक्टर उसका इलाज करते थे। अब विज्ञान की प्रगति हो गई है और मूत्र प्रणाली संदर्भ में जांच, निदान और उपचार की एक पूरी शाखा विकसित हो गई है। इस विशेष शाखा को ही यूरोलॉजी कहते है।  यूरोलॉजी एक बड़े बरगद के पेड़ समान है। इस मुख्य क्षेत्र के बहुत से उप क्षेत्र है।  यूरोलॉजिक एंकोलॉजी:  गुर्दे, मूत्राशय, प्रोस्टेट, अंडकोष, लिंग, मूत्रवाहिनी और वृक्क श्रोणि के कैंसर, साथ ही रेट्रोपेरिटोनियल और पेल्विक सार्कोमा, विल्म्स ट्यूमर और किशोर सार्कोमा, ये सभी ऐसी स्थितियां हैं, जिनसे मूत्र रोग विशेषज्ञों को रोजाना निपटना पड़ता है। गुर्दा (किडनी) प्रत्यारोपण पुरुष बांझपन: प्रजनन क्षमता का संरक्षण और पुनर्स्थापन, लिंग पुनर्निर्माण, तथा स्तंभन दोष के लिए शल्य चिकित्सा और गैर-आक्रामक उपचार शामिल हैं। पुनर्निर्माण मूत्रविज्ञान और न्यूरोयूरोलॉजी:  मूत्रविज्ञान के डॉक्टर मूत्र पथ को प्रभावित करने वाली बीमारियों के रोगियों का इलाज करते हैं। वे उन लोगों के लिए मूत्र पथ की मरम्मत भी करते हैं जो घायल या आघातग्रस्त हैं। यौन चिकित्सा न्यूनतम इनवेसिव शल्य बाल चिकित्सा मूत्र विज्ञान: मूत्र प्रणाली के मूत्र संबंधी विकार, मूत्र संबंधी विकृतियों और जन्मजात विकृतियों (जन्मजात विसंगतियों) के उपचार के अलावा, बाल चिकित्सा मूत्र रोग विशेषज्ञ मूत्र पथ पर पुनर्निर्माण सर्जरी भी करते हैं। इस क्षेत्रों की जरिए मरीज के बीमारी का सटीक इलाज किया जाता है। यूरोलॉजिस्ट कौन होते हैं और क्या करते हैं? (Who is Urologist and what they do) यूरोलॉजिस्ट एक विशेषज्ञ सर्जन होता है जो किडनी, मूत्राशय, प्रोस्टेट और पुरुष प्रजनन अंगों से जुड़ी समस्याओं से पीड़ित किसी भी व्यक्ति का इलाज करता है। इनमें कई तरह की स्थितियाँ शामिल हैं जैसे कि कैंसर, किडनी में पथरी, संक्रमण, असंयम, यौन रोग और पेल्विक फ्लोर की समस्याएँ। डॉक्टर बनने के बाद मूत्र रोग विशेषज्ञों (यूरोलॉजिस्ट) को कम से कम 5 वर्ष का विशेषज्ञ प्रशिक्षण पूरा करना होता है। मूत्र रोग विशेषज्ञ (यूरोलॉजिस्ट) विशेषज्ञ चिकित्सक होते हैं जो गुर्दे (किडनी), मूत्र पथ, मूत्राशय और मूत्रमार्ग के विकार से पीड़ित किसी भी व्यक्ति को चिकित्सा और शल्य चिकित्सा उपचार प्रदान करते हैं। मूत्र रोग विशेषज्ञ पुरुष यौन अंगों के विकारों का भी इलाज करते हैं। मूत्र रोग विशेषज्ञ विभिन्न प्रकार की चिकित्सीय समस्याओं के निदान और प्रबंधन में मदद कर सकते हैं, जिसमें आपकी स्थिति के लिए सर्वोत्तम उपचार योजना के चयन के भाग के रूप में जीवनशैली में बदलाव की सलाह देना, दवाएं लिखना या सर्जरी करना शामिल हो सकता है। किसी मूत्र रोग विशेषज्ञ से मिलने से पहले आपको रेफरल की आवश्यकता होगी। यानी आपके डॉक्टर ने आपको यूरोलॉजिस्ट से मिलने की सलाह देनी जरूरी है। एक यूरोलॉजिस्ट कई तरह की समस्याओं का निदान और उपचार कर सकता है। कुछ यूरोलॉजिस्ट सर्जरी किए बिना भी प्रैक्टिस कर सकते हैं, लेकिन सभी यूरोलॉजिस्ट सर्जन के तौर पर प्रशिक्षित होते हैं। अगर आपको किसी अच्छे यूरोलॉजिस्ट से मिलना है और अपना उपचार करना है तो आप नई मुंबई, वाशी के डॉ. निनाद तांबोली जी से भेट कर सकते है। वह एक प्रसिद्ध यूरोलॉजिस्ट है। उनका अनुभव और कुशल टीम आपके बीमारी का सटीक निदान कर अच्छा उपचार करते है। पुरुष और महिला मूत्र प्रणाली का इलाज (Males and Females Treatment) पुरुष और महिला मूत्र प्रणाली का इलाज अलग अलग हो सकता है। पुरुषों में शारीरिक परीक्षण करते वक्त डॉक्टर मलाशय परीक्षण करते है। वहीं महिलाओं में शारीरिक परीक्षण करते वक्त पेल्विक परीक्षण करवाने की ज़रूरत हो सकती है। प्रजनन प्रणाली से जुड़ी समस्याएं पुरुषों में मूत्रमार्ग प्रोस्टेट से होकर गुजरता है। इस वजह से प्रोस्टेट की सूजन या वृद्धि मूत्र के प्रवाह को प्रभावित कर सकती है। मूत्र प्रवाह में समस्या प्रोस्टेट के समस्याओं में से एक महत्वपूर्ण लक्षण है। यौन संचारित रोग शरीर में गर्म, नम जगह बढ़ने वाले वायरस और बैक्टीरिया के कारण होता है। ये रोग यौन संबंध के जरिए एक व्यक्ति से दूसरे व्यक्ति में फैलता है। यूरोलॉजी से जुड़ी सामान्य समस्याएं (Problems in Urology) जैसे हम आंखों की समस्या के लिए आंखों के डॉक्टर के पास जाते है वैसे ही मूत्र प्रणाली से संबंधित समस्या के लिए यूरोलॉजिस्ट की सलाह लेना जरूरी होता है। अगर आपको मूत्र प्रणाली से संबंधित जैसे किडनी स्टोन, मूत्र संक्रमण आदि जैसी कुछ तकलीफ है तो आपको एक यूरोलॉजिस्ट की सलाह लेनी चाहिए।  अगर आपको पेशाब करने में तकलीफ, दर्द या जलन, बुखार या ठंड, मूत्र में खून की मौजूदगी, पेट और पीठ में दर्द ऐसे लक्षण है तो जल्द से जल्द यूरोलॉजिस्ट की सलाह लेनी चाहिए। किडनी स्टोन, मूत्र संक्रमण और प्रोस्टेट के रोग (Kidney Stone, Urinary tract Infection and Prostest Diseases) एक यूरोलॉजिस्ट मूत्र प्रणाली के संदर्भ में सारे इलाज करता है। इसमें किडनी स्टोन, मूत्र संक्रमण और प्रोस्टेट के रोगों का इलाज करता है। मूत्राशय की पथरी आपके मूत्राशय में खनिजों के कठोर द्रव्यमान होते हैं। वे तब बनते हैं जब केंद्रित मूत्र में खनिज क्रिस्टलीकृत हो जाते हैं और पथरी बन जाती है। ऐसा अक्सर तब होता है जब आपको अपने मूत्राशय को पूरी तरह से खाली करने में परेशानी होती है। मूत्राशय की छोटी पथरी बिना उपचार के निकल सकती है, लेकिन कभी-कभी मूत्राशय की पथरी को दवा या सर्जरी की आवश्यकता होती है। उपचार न किए जाने पर मूत्राशय की पथरी संक्रमण और अन्य जटिलताओं का कारण बन सकती है। प्रोस्टेट ग्रंथि के बढ़ने के कारण प्रोस्टेट पुरुषों में बढ़ जाते है। यह बढ़े हुवे प्रोस्टेट मूत्राशय की पथरी का कारण बन सकता है। बढ़े हुए प्रोस्टेट से मूत्र के प्रवाह में बाधा आना शुरू होता है, जिससे मूत्राशय पूरी तरह से खाली नहीं हो पाता। यूरिनरी इनकंटिनेंस और ब्लैडर कैंसर (Bladder Cancer) मूत्राशय कैंसर (ब्लैडर कैंसर) एक अपेक्षाकृत दुर्लभ प्रकार का कैंसर है जो आपके मूत्राशय की परत में

किडनी फेल होण्याची लक्षणे: कसे ओळखावे किडनी फेल्युर? (Kidney Failure Symptoms) विविध शारीरिक क्रियांसाठी महत्त्वाचे असलेले हार्मोन्स तयार करणे, रक्तदाब नियंत्रित करणे, शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर काढणे आणि शरीरातील पाण्याची योग्य पातळी राखणे यांसारखी काही महत्त्वाची कामे किडनी करत असते. एवढी सगळी महत्त्वाची कार्ये करत असताना जर किडनीच्या कार्यात काही अडथळा निर्माण होत असेल तर तिच्या कार्यक्षमतेत बाधा येते आणि इथूनच आजाराला सुरुवात होते. जर योग्यवेळी आजाराचे निदान आणि उपचार सुरू झाले नाहीत तर किडनीचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान होऊ शकते. या ब्लॉगमध्ये आपण किडनी फेल होणे म्हणजे काय?, किडनी फेल्युअरची कारणे याबद्दल माहिती घेणार आहोत.  किडनी फेल होणे म्हणजे काय? (What is Kidney Failure?) सामान्यपणे किडनी शरीरातील नको असलेले घटक मुत्रावाटे बाहेर टाकत असते. जेव्हा किडनीच्या या कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो आणि किडनी हे कार्य करण्यास असक्षम होते तेव्हा किडनी फेल झाली असे म्हणतात. मानवाच्या शरीरात दोन किडण्या असतात. एक किडनी फेल झाली तर दुसऱ्या किडनी वर अतिरिक्त भार पडतो आणि डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार औषध आणि पथ्य पाळले नाही तर तीही लवकरच खराब होऊ शकते. किडनी फेल होण्याची मुख्य कारणे (Reasons of Kidney Failure) किडनी जेव्हा पूर्वीसारखी कार्यक्षम राहत नाही आणि तिच्या कार्यात अडथळे आल्याने जेव्हा ती निकामी होते तेव्हा किडनी फेल झाली असे म्हणले जाते. या किडनी फेल्युअरची अनेक कारणे आहेत. जसे मद्यपान, धूम्रपान, अनियंत्रित मधुमेह. यांशिवाय अजून कोणत्या कारणांनी किडनी निकामी होऊ शकते हे पाहूया. उच्च रक्तदाब आणि मधुमेहाचा परिणाम (High Blood Pressure and Diabetes) जर तुम्हाला उच्च रक्तदाब आणि मधुमेह असेल तर तुम्ही वेळीच सावध झाले पाहिजे. किडनी रक्त शुद्ध करण्याचे काम करत असते. उच्च रक्तदाबामुळे किडनीवर अतिरिक्त भार येतो. मधुमेहामुळे जर रक्तातील साखर अनियंत्रित असेल तरी किडनीवर दबाव निर्माण होतो.  औषधांचा दुष्परिणाम (Medicine Side effects) काहीवेळा किडनी फेल होण्याचे महत्त्वाचे कारण असते ते म्हणजे औषधांचा दुष्परिणाम. प्रोटीनच्या औषधांचे जास्त सेवन, वारंवार घेतली जाणारी वेदनाशामक औषधे यामुळे किडनी निकामी होऊ शकते. वेदनाशामक औषधे घेताना तात्पुरती वेदना तर दूर होते परंतु सतत केलेल्या या औषधांच्या सेवनाने दीर्घकालीन किडनीची समस्या निर्माण होऊ शकते.  किडनी फेल होण्याची प्राथमिक लक्षणे (Symptoms of Kidney Failure) कोणताही आजार सुरू होण्याआधी त्याची काही ना काही लक्षणे ही दिसतातच. काहीवेळा अगदी साधी साधी वाटणारी लक्षणे किडनी फेल होण्यासारख्या मोठ्या आजाराची सुरुवात असू शकते. बहुतेक वेळा आपल्याला मळमळ, भूक न लागणे, उलट्या, चक्कर, थकवा हे खूप साधे वाटते आणि त्याकडे सहजरीत्या दुर्लक्ष केले जाते. असे केले गेलेले दुर्लक्ष जीवावर बेतू शकते. किडनी फेल होण्याआधी काय संकेत देते हे पाहूया. थकवा, सूज आणि चक्कर येणे कधीतरी धावपळ आणि पुरेशी झोप न झाल्याने नक्कीच थकवा येऊ शकतो पण जर पुरेशी झोप आणि विश्रांती घेऊनही थकवा जाणवत असेल तर नक्कीच हे गंभीर आहे. सतत थकवा आणि अशक्तपणा जाणवणे हे रक्तातील विषारी घटकांमुळे होत असते. आपल्याला माहीत आहेच किडनी रक्त शुद्ध करण्याचे काम करत असते पण जेव्हा किडनीचे कार्य नीट होत नाही तेव्हा हे विषारी घटक रक्तातच राहतात. संपूर्ण शरीरात मग या अशुद्ध रक्ताचे भिसरण होते आणि म्हणूनच थकवा जाणवतो. थकवा जाणवत असल्याने चक्कर देखील येऊ शकते. योग्यवेळी डॉक्टरांचा सल्ला घेऊन नक्की थकवा कशामुळे येत आहे याचे निदान करून घ्यावे.    किडनी फेल होत असेल तर शरीरावर सूज देखील दिसून येते. शक्यतो घोटे, गुडघे आणि पायांवर सूज दिसते. अशी सूज दिसण्यामागे कारण म्हणजे किडनी शरीरातील अतिरिक्त पाणी काढून टाकण्याच्या प्रयत्नात असते परंतु किडनीची कार्यक्षमता कमी झाल्याने हे प्रयत्न असफल होतात आणि ते पाणी तिथेच राहते म्हणूनच पायावर सूज दिसते. या सुजेमागचे कारण जाणून घेण्यासाठी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.  मूत्रात बदल आणि त्वचेवरील परिणाम जर किडनी निकामी होण्यासाठी सुरुवात झाली असेल तर लघवीत बदल दिसून येतात. आपण पाहिले आहे की, किडनी आपल्या शरीरातील नको असलेले घटक आणि पाणी फिल्टर करून मुत्रावाटे शरीराबाहेर टाकते. त्यामुळे मूत्रात झालेले बदल म्हणजे किडनीच्या आजाराचे लक्षण असू शकते. कधीकधी औषधांमुळे देखील असे बदल दिसू शकतात मात्र किडनी फेल होत असेल तर सामान्यपणे:-  विशेषतः रात्री वारंवार लघवी होणे वारंवार मूत्र विसर्जन करण्याची इच्छा होणे  मूत्र विसर्जन करताना त्रास होणे  मुत्रात रक्त येणे फेसाळ किंवा बुडबुडे असणारे मूत्र होणे गुलाबी, लाल अश्या डार्क रंगाचे मूत्र  अशी लक्षणे दिसून येतात. जर लघवीत असे काही बदल जाणवत असतील तर वेळीच डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.  किडनी फेल होण्यापासून कसे वाचावे? (How to Prevent Kidney Failure?) इंग्लिश मध्ये एक म्हण आहेच Prevention is better than cure अर्थात संकट आल्यावर त्यावर उपाय करण्यापेक्षा आधीच खबरदारी घ्यावी. किडनी जर आपल्या शरीरातील इतका महत्त्वाचा अवयव असेल तर नक्कीच किडनी सुरक्षेसाठी काही काळजी आपण नक्कीच घेऊ शकतो. किडनी नेहमी सुदृढ राहावी यासाठी काही उपाययोजना करता येतात.  १. रक्तदाबावर नियंत्रण:– हाय ब्लड प्रेशरमुळे (उच्च रक्तदाब) किडनीची कार्यक्षमता कमी होते. नियमित व्यायाम करून आणि डॉक्टरांनी दिलेली औषधे वेळेवर घेऊन रक्तदाबावर नियंत्रण ठेवता येते.  २. वजन नियंत्रित ठेवा:- आपल्या वय आणि उंचीपेक्षा वजन जास्त असेल तर किडनीवर दबाव निर्माण होतो. वजन नियंत्रित असेल तर बरेचशे आजार होत नाहीत.  ३. महुमेहावर नियंत्रण:– जर तुम्ही मधुमेहाचे रुग्ण असाल तर रक्तातील साखरेवर नियंत्रण ठेवा. वेळेवर औषधे आणि सकस आहार घ्या.  ४. डॉक्टरांचा सल्ला:- वेळोवेळी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. जर तुम्हाला काही लक्षणे दिसत असतील आणि डॉक्टरांचा सल्ला घ्यायचा असेल तर नवी मुंबई, वाशी येथील Urologist डॉ. निनाद तांबोळी यांचा सल्ला तुम्ही घेऊ शकता. किडनी फेल होण्यावर उपचार मराठीत (Treatment for Kidney Failure) आता विज्ञानात बरीच प्रगती झाली आहे आणि त्यामुळे किडनी फेल झाली असेल तरी त्यावर काही उपाय योजना करता येतात. अर्थात नैसर्गिक ते नैसर्गिक परंतु रुग्णाच्या वेदना काही अंशी कमी करण्यासाठी आणि त्याचे आयुष्यमान वाढण्यासाठी नक्कीच हे उपाय कामी येतात. जेव्हा डॉक्टर किडनी फेल झाली आहे असे निदान करतात तेव्हा त्याची तीव्रता आणि रुग्णाचे इतर काही रिपोर्ट्स पाहून पुढची रूपरेषा आखतात. शक्यतो डायलिसिस, किडनी ट्रान्सप्लांट (किडनी प्रत्यारोपण) यांसारखे काही उपाय किडनी फेल झाल्यावर करता येतात.  १. डायलिसिस:- डायलिसिसमध्ये किडनीचे काम मशिनद्वारे केले जाते. या प्रक्रियेत शरीरातील रक्तातील नको असलेले घटक, सोडियम, पोटॅशियम, अतिरिक्त द्रव्य असे सर्व घटक फिल्टर केले जाते.  २. किडनी ट्रान्सप्लांट (किडनी प्रत्यारोपण):- जर रुग्णाच्या दोन्ही किडण्या फेल झाल्या असतील तर एखाद्या निरोगी व्यक्तीची किडनी रुग्णाच्या शरीरात प्रत्यारोपण केले जाते. यामुळे रुग्ण पुन्हा पूर्ववत आपले आयुष्य जगू शकतो.  निष्कर्ष:- किडनी आपल्या शरीरातील खूप महत्त्वाचा भाग आहे. आपले संपूर्ण आरोग्य किडनीवर अवलंबून असते. किडनी फेल होण्याची जी लक्षणे आहेत ती अगदी साधी वाटत असली तरी अश्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नये. जर दुर्दैवाने तुमची किडनी निकामी झाले असल्याचे निदान झालेच तरी घाबरून न जाता डॉक्टरांवर विश्वास ठेवून पुढील उपचार करून घ्यावेत. आजच्या प्रगत युगात नक्कीच हे शक्य आहे.  Free Consultation Book Now Book An Apppointment

किडनी स्टोन: लक्षणे, कारणे आणि उपचार मराठीत (Kidney Stone: Symptoms, Causes and Treatment in Marathi) शरीरातील फिल्टरचे काम करणाऱ्या किडनीमध्ये कधीकधी स्फटिकासारखे खडे तयार होतात यालाच मुतखडा किंवा किडनी स्टोन असे म्हणतात. मुतखडा झाल्यावर सहसा आधी कोणतीच लक्षणे दिसत नाहीत. जेव्हा मुतखडा किडनी आणि मूत्राशयाला जोडणाऱ्या नलिकेत अडकतो तेव्हा त्रास जाणवायला लागतो.  या ब्लॉग मधून आपण किडनी स्टोन (मुतखडा) ची लक्षणे, मुतखडा (Kidney Stone) म्हणजे काय? यांसारखी काही माहिती घेणार आहोत. किडनी स्टोन म्हणजे काय? (What is Kidney Stone?) मूत्रपिंडातील खडे, ज्याला रेनल कॅल्क्युली, नेफ्रोलिथियासिस किंवा यूरोलिथियासिस असेही म्हणतात. हे मूतखडे कॅल्शियम किंवा यूरिक ऍसिडपासून बनलेले मीठ आणि खनिजे असतात. ते मूत्रपिंडाच्या आत तयार होतात आणि मूत्रमार्गाच्या इतर भागांमधून जातात. किडनी स्टोन आकारात भिन्न असतात. जेव्हा मूत्रात खनिजे जमा होतात तेव्हा किडनी स्टोन तयार होतात. जेव्हा लोक चांगले हायड्रेटेड नसतात, जेव्हा खनिज पातळी वाढते तेव्हा मूत्रपिंडात खडे तयार होऊ शकतात. मुतखड्यांच्या आकारमानावर आणि इतर विविध घटकांवर किडनी स्टोनचे उपचार अवलंबून असतात. एकतर फार्माकोलॉजिकल पद्धतीने (औषधांद्वारे) किंवा कुशल नेफ्रोलॉजिस्ट किंवा यूरोलॉजिस्ट किंवा किडनी स्टोन तज्ञाद्वारे शस्त्रक्रिया करून मुतखड्यावर उपाय केले जाऊ शकतात.  कॅल्शियम आणि ऑक्सलेटमुळे किडनी स्टोन तयार होतात. किडनी स्टोन मॅग्नेशियम, अमोनियम, फॉस्फेट आणि कॅल्शियम कार्बोनेटच्या मिश्रणातून तयार होतात, त्यांच्या रचनेनुसार, किडनी स्टोन एकतर पिवळा किंवा तपकिरी रंगाचा असतो आणि दिसायला गुळगुळीत असतो. किडनी स्टोन होण्याची मुख्य कारणे (Causes Of Kidney Stone in Marathi) किडनी स्टोन अर्थात मुतखडा पाण्याचे प्रमाण कमी झाल्याने होतात. आपल्या जीवनशैली आणि आहाराच्या सवयींवर देखील हे अवलंबून असते. मुतखडा होण्याची काही मुख्य कारणे खालील प्रमाणे:- पाणी कमी पिणे आणि आहारातील बदल आपल्या शरीरात जवळजवळ ७०% पाणी असतं. पाणी म्हणजे जीवन. किडनी स्टोन म्हणजेच मुतखडा होऊ नये म्हणून सतत पाणी पीत राहायला हवे. किडनी रक्तातील विषारी घटक फिल्टर करून ते मुत्रावाटे बाहेर टाकते. यासाठी शरीरात पाण्याची योग्य पातळी असावी लागते. जर पाणी कमी असेल तर त्या रासायनिक घटकांचे रूपांतर किडनी स्टोनमध्ये अर्थात मुतखड्यात होते. यावरून लक्षात येते की शरीरात पाण्याची पातळी योग्य असणे किती गरजेचे आहे.  आपल्या किडनीचे आरोग्य आपण जो आहार घेतो त्यावरही अवलंबून असते. निसर्गाने प्रत्येक अन्न घटकात काही ना काही पोषकतत्वे दिलेली आहेत. घरचे सात्विक आणि पौष्टिक अन्न ग्रहण केल्याने शरीराला योग्य ती सर्व जीवनसत्वे मिळतात आणि आपण आजारी पडत नाही. आता बदलत्या धावपळीच्या जीवनशैलीत हेच कुठेतरी हरवत चालले आहे. काही वेळा नाईलाज म्हणून तर काही वेळा स्टेटस जपण्यासाठी जंक फूड खाल्ले जाते आणि नेमके इथेच चुकते.  आहारात जास्त प्रोटीनचा वापर, जास्त मिठाचे सेवन, बेकरी उत्पादने यांसारख्या पदार्थांच्या अती सेवनामुळे किडनी स्टोनची समस्या उद्भवू शकते. अनुवांशिक प्रभाव किडनी स्टोनचा कौटुंबिक इतिहास अर्थात घरातील व्यक्तींना आधीच हा त्रास असेल तर अश्या परिस्थितीत किडनी स्टोन होण्याची शक्यता वाढते. याचे कारण असे की काही किडनी स्टोन अनुवांशिक असतात. याचा अर्थ ते पिढ्यानपिढ्या पुढे जाऊ शकतात. एका संशोधन अभ्यासात असे आढळून आले आहे की ज्यांना किडनी स्टोनचा कौटुंबिक इतिहास आहे त्यांच्यात किडनी स्टोनचा आजार नसलेल्या लोकांपेक्षा 3.16 पट जास्त प्रचलित असण्याचे प्रमाण आणि 2.57 पट जास्त किडनी स्टोन होण्याचा धोका आहे. किडनी स्टोनची सामान्य लक्षणे (Symptoms of Kidney Stone) सुरुवातीला मुतखडा झाला आहे अशी कोणतीच लक्षणे रुग्णाला दिसून येत नाहीत. जेव्हा मुतखडा किडनी आणि मूत्राशयाला जोडणाऱ्या नलिकेत अडकतो तेव्हा काही लक्षणे दिसून येतात. ही लक्षणे इतकी साधी असतात की काहीवेळा त्यांकडे दुर्लक्ष केले जाते आणि फक्त औषधाने बरा होणारा आजार शस्त्रक्रियेपर्यंत घेऊन जातो. जर वेळीच या लक्षणांकडे लक्ष दिले तर लवकर बरे होण्याची शक्यता वाढते आणि किडनीला होणारी हानी कमी करता येते. मुतखडा झाल्याची काही लक्षणे खालीलप्रमाणे:- १. पोटात प्रचंड वेदना निर्माण होणे  २. सतत मूत्र विसर्जन करण्याची इच्छा होणे ३. मूत्र विसर्जनात अडथळा निर्माण झाल्याने कमी प्रमाणात मूत्र विसर्जन होणे  ४. पाठीत म्हणजेच छातीच्या बरगड्यांच्या खाली दोन्ही बाजूला खूप वेदना जाणवणे  ५. मूत्र विसर्जन करताना जळजळ होणे आणि वेदना होणे  ६. जेव्हा वेदना जाणवतात तेव्हा कळ आल्यासारख्या म्हणजे लहरींसारख्या जाणवणे  ७. जंतू संसर्ग झाल्यास थंडी वाजून ताप येणे  ८. लघवीला उग्र दर्प येणे  ९. लघवीचा रंग गुलाबीसर लाल आणि तपकिरी होणे १०. उलट्या आणि मळमळ   या लक्षणांशिवय काही लक्षणे अजून दिसून येतात ती खालीलप्रमाणे:- तीव्र वेदना आणि मूत्रात रक्त:- मुतखडा झाल्यावर ओटीपोटात म्हणजेच पोटाच्या खालच्या बाजूला आणि जननेंद्रियाजवळ तीव्र वेदना होतात. याच बरोबर छातीच्या बरगड्यांच्या खालच्या बाजूला पाठीमागे वेदना जाणवतात. या वेदना लहरींसारख्या कमी जास्त प्रमाणात होतात. मुत्रात रक्त दिसते. वारंवार मूत्रपिंडाचे त्रास:- जर किडनी स्टोन असेल तर वारंवार किडनीचे त्रास सुरू होतात. किडनीला सूज येणे, किडनीच्या कार्यक्षमतेत बाधा आल्याने रक्तातील विषारी घटकांचे प्रमाण वाढते आणि म्हणूनच अशक्तपणा, लघवीत रक्त दिसणे, तीव्र वेदना, उलट्या आणि मळमळ असा त्रास होऊ शकतो. किडनी स्टोनवर उपचार पद्धती (Treatments For Kidney Stone) किडनी स्टोनवर कोणत्या पद्धतीने उपचार करायचा हे किडनी स्टोनचा आकार आणि स्थान यांवर अवलंबून असते. जर मुतखड्याचा आकार लहान असेल तर डॉक्टर काही औषधे लिहून देतात ज्यामुळे तो विरघळून बाहेर पडतो. लहान आकाराच्या स्टोन वर उपचार करताना जास्त पाणी पिण्याचा सल्ला दिला जातो. डॉक्टर जी औषधे लिहून देतात त्यामुळे युरीन कमी ॲसिडीट होते.  जर याच स्टोनचा आकार मोठा असेल आणि त्यामुळे इन्फेक्शन होत असेल अथवा मुत्रवाहिनीमध्ये तो अडकल्याने मूत्र विसर्जनात अडथळा निर्माण होत असेल तर शस्त्रक्रिया करण्याचा सल्ला दिला जातो.  याशिवाय युटेरोस्कॉपी करता येऊ शकते. यात युरेटर द्वारे एक बारीक नळी घातली जाते. यामुळे आकाराने लहान असलेले स्टोन काढून टाकले जातात आणि मोठ्या आकाराचे स्टोन तोडले जातात.  जर स्टोन खूप मोठा असेल तर लिथोट्रिप्सी केली जाते. यात उच्च ध्वनी लहरींचा वापर करून शॉक वेव्ह तयार केल्या जातात. या वेव्ह मोठ्या मुतखड्याचे बारीक बारीक तुकडे करतात जे सहज मुत्रावाटे शरीराबाहेर टाकता येतात.  जर तुम्हालाही किडनी स्टोन असेल आणि उपचार करून घ्यायचे असतील तर तुम्ही युरोलॉजिस्ट डॉ. निनाद तांबोळी यांच्याशी संपर्क साधू शकता. नवी मुंबई, वाशी येथे ते प्रॅक्टिस करतात आणि त्यांची अनुभवी टीम त्यांच्या पेशंटना अगदी योग्य मार्गदर्शन करून त्यांच्यावर योग्य उपचार देखील करतात.  किडनी स्टोन टाळण्यासाठी उपाय (How to Prevent Kidney Stone) किडनी स्टोन वाटताना जरी साधा आजार वाटत असला तरी खूप वेदनादायी असतो. वेळीच यावर उपचार केले गेले नाहीत तर किडनीला बऱ्याच मोठ्या प्रमाणात हानी होऊ शकते. हे टाळण्यासाठी काही खबरदारी आपण घेऊ शकतो.  १. डॉक्टरांचा सल्ला:- जर तुमच्या कुटुंबात आधीच कोणाला किडनीचे विकार असतील तर तुम्हीही डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार टेस्ट करत राहायला हवे. यामुळे वेळीच निदान होऊन त्रास टाळता येऊ शकतो.  २. भरपूर पाणी प्यावे:- शरीरातून घाम आणि मुत्रावाटे रक्तातील विषारी घटक बाहेर टाकले जातात. हे घटक बाहेर पडण्यासाठी शरीरात योग्य पाण्याची पातळी असावी लागते. दिवसाला कमीतकमी दोन ते तीन लिटर पाणी प्यावे. जर तुम्ही आधीच